Η καινοτομία αποτελεί βασικό χαρακτηριστικό που κάθε οργανισμός ιδιωτικού, δημόσιου ή 3ου τομέα, επιδιώκει να αποκτήσει και να προσαρμόσει στην κουλτούρα του. Η καινοτομία είναι μία έννοια που υπάρχει από τον προηγούμενο αιώνα, ενώ έχει αποκτήσει εξέχουσα θέση στο λεξιλόγιο και την κουλτούρα των οργανισμών από τις αρχές του 21ο αιώνα μέχρι και σήμερα. Παρά την πληθώρα προγραμμάτων που υλοποιούν και τον χρόνο που επενδύουν οι μη κερδοσκοπικές οργανώσεις στο πεδίο, παρατηρείται εκ του αποτελέσματος ότι το οικοσύστημα των ΜΚΟ στην Ελλάδα στερείται καινοτομίας.
Όμως τι είναι η καινοτομία και γιατί οι εμπλεκόμενοι στον 3ο τομέα πρέπει να ενδιαφέρονται για αυτή;
«Καινοτομία είναι η επιτυχής αξιοποίηση νέων ιδεών» – Innovation Unit UK Department of Trade and Industry (2004). Αντιλαμβανόμαστε λοιπόν πως η καινοτομία είναι κάτι παραπάνω από απλά μία ιδέα. Για την ακρίβεια είναι όλη η διαδικασία ανάπτυξής της ιδέας και αξιοποίηση της με σκοπό να προσφέρει βιωσιμότητα και κοινωνικό αντίκτυπο.
Παρά την παγκοσμιοποίηση και τις ταχείες μεταβολές στο οικοσύστημα των ΜΚΟ, οι μη κερδοσκοπικοί οργανισμοί μοιάζουν να είναι «μουδιασμένοι» και να μην ανταποκρίνονται στον διαρκώς μεταβαλλόμενο κόσμο ο οποίος απαιτεί καινοτομία, συνεργασίες και εξωστρέφεια.
Φαίνεται πως η καινοτομία δεν αποτελεί προτεραιότητα στις μη κερδοσκοπικές οργανώσεις στην Ελλάδα, οι οποίες μάλλον προτιμούν να στρέφουν την προσοχή και τις προσπάθειες τους κυρίως στην άμεση ανακούφιση στο πεδίο. Ως εκ τούτου, αμελούν τον σκοπό της καινοτομίας που είναι να δημιουργήσει πρόσφορο έδαφος για βιωσιμότητα και κοινωνικό αντίκτυπο.
Αυτό που λείπει ή δεν αντιλαμβάνονται οι οργανισμοί είναι ότι για να υπάρξει καινοτομία χρειάζεται να γίνει μέρος της γενικότερης κουλτούρας του οργανισμού και όχι μία ad hoc επιλογή των διαδικασιών ή προγραμμάτων που αποφασίζει να υλοποιήσει ένας οργανισμός.
Όπως αναφέρουν οι Tidd & Bessant (2013), «ένας καινοτόμος οργανισμός είναι πολλά παραπάνω από μόνο τη δομή ή τις διαδικασίες του. Είναι ένα μείγμα από συστατικά που αλληλοεπιδρούν, ώστε να δημιουργηθεί το κατάλληλο περιβάλλον που θα επιτρέψει στην καινοτομία να ανθίσει».
Αν ορίσουμε την καινοτομία ως βασική στρατηγική του οργανισμού μας και δημιουργήσουμε το κατάλληλο περιβάλλον, τότε θα δούμε καινοτόμες ιδέες και πρωτοβουλίες ανθίζουν. Επιλέξτε λοιπόν, τους κατάλληλους ανθρώπους που θα απαρτίσουν την ομάδα που θα εργαστεί προς την καινοτομία! Διότι καινοτομία είναι οι ίδιοι άνθρωποι του οργανισμού. Κάθε μη κερδοσκοπική οργάνωση χρειάζεται να δημιουργήσει ομάδες με ποικιλομορφία, να παρέχει κίνητρα (απτά και μη), τον χώρο, αλλά και τα κατάλληλα εργαλεία που θα βοηθήσουν την ομάδα αυτή να καινοτομήσει.
Το πάθος για να αλλάξουμε τον κόσμο είναι η μία όψη, αλλά δεν μπορούμε να βασιζόμαστε μόνο σε αυτό. Παρά τις πολυάριθμες προκλήσεις στο ασταθές αυτό περιβάλλον, υπάρχουν πολλές ευκαιρίες και στόχοι που μπορούμε να επιδιώξουμε. Για το λόγο αυτό, χρειάζεται να εντοπίζουμε και να εκμεταλλευτούμε τις ευκαιρίες που μας παρουσιάζονται, ώστε να αναπτύξουμε την κατάλληλη στρατηγική για τον οργανισμό μας. Η στρατηγική επιλογή καινοτόμων πρωτοβουλιών είναι ένα πολύ σημαντικό στάδιο, πριν την υλοποίηση οποιασδήποτε πρωτότυπης ιδέας και εμπλοκής της ομάδας.
- Ορίστε την καινοτομία ως βασική διαδικασία του οργανισμού σας
- Αναπτύξτε Οργανωσιακή Κουλτούρα, με κατεύθυνση την καινοτομία
- Δημιουργήστε ένα καινοτόμο περιβάλλον
- Παρέχετε χώρο καινοτομίας και κινήτρων
- Δημιουργήστε ποικιλομορφία
- Εξασφαλίστε πόρους για καινοτομία
- Επενδύστε στο χρόνο για αναζήτηση & ανίχνευση
- Να είστε ανοιχτοί εσωτερικά και εξωτερικά - η καινοτομία απαιτεί δίκτυα
- Χρησιμοποιήστε μη συμβατικές διαδικασίες για να αξιοποιήσετε τη γνώση
Τέλος, όπως ανέφερε ο R. Branson (1998), καινοτόμος οργανισμός είναι αυτός που «ζει και αναπνέει έξω από το κουτί». Είναι κατανοητό πως αυτό το κουτί για πολλούς οργανισμούς μπορεί να σημαίνει ασφάλεια και συνήθεια, αλλά σίγουρα δεν μπορούν να είναι πιο δυνατά από το κίνητρο μας να αλλάξουμε τον κόσμο.
Branson R. (1998) DTI Innovation Lecture.
Department of Trade and Industry (2003) Competing in the Global Economy: The Innovation Challenge Department of Trade and Industry, London.
Tidd, J. and Bessant, J. (2013) Managing innovation: integrating technological, market and organizational change. (Chichester: John Wiley & Sons, 2013) 5th edition.
